ARAP DÜNYASININ SON YÜZYILI

Arap Dünyası olarak adlandırılan bölge, ilk insanlık tarihinin başladığı coğrafya olarak kabul edilmektedir. Yazılı kaynaklardan edinilen bilgiler ve gözlemlendiği kadarıyla bölgedeki sosyal ve siyasal değişimler, tüm dünyaya etkisini yansıtmıştır.

Elinizde yer alan çalışmada 100 yıl öncesi dönem hakkında özet bilgiler sunulmuştur. Sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılması sonrasında Arap coğrafyasında I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı'nın da etkileri ile ortaya çıkan devletlerin her ne kadar Türkiye, İran ve Mısır eksenli devletleri rol olarak gördüklerini dile getirmektedir. Savaşlardan sonra ortaya çıkan devletlerin özellikle Büyük Britanya ve Fransa'nın çizmiş olduğu politik hamlelerinin günümüze kadar devam ettirdiği etkiyi göz ardı edemeyiz. Bölgede Büyük Britanya ve Fransa etkisine ek olarak Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya etkilerini de Soğuk Savaş dönemiy- le birlikte görmeye başlamaktayız. Bölgede Mısır öncülüğünde "Bağım- sızlar Hareketi" ortaya çıkmış olsa da uluslararası konjonktür gereği Doğu ve Batı Bloğu ile ilişkiler kurduğunu görmekteyiz.

Arap Dünyası'nda baş gösteren değişimin İran ve Mısır eksenli olduğu kaçınılmaz bir coğrafi gerekliliktir. Her iki ülke, Türkiye Cumhuriyeti 54. Hükümeti döneminde izlenen "ŞAHSİYETLİ DIŞ POLİTİKA" hamlesiyle ortaya çıkan D-8 ile sıcak ilişkiler içerisine girse de 1997 yılında 8 ülkenin liderlerinin anlaşması sonrasında çeşitli siyasi olaylar sonucu görevle- rinden uzaklaşması ya da uluslararası alanda baskı altında kalmalarıyla gelişememiştir. Daha önceden bölgede Arap Dünyası'nda son yüzyılı gerçekleştiren 1. Körfez Krizi ve 2. Körfez Krizi de bölgenin siyasal olarak kendi içinde farklı siyasi hamleler içerisine girmesine sebep teşkil etmiş- tir. 2000 yılından sonra bölgeye Amerika operasyonları ve 2010 yılından sonra başlayan Arap Baharı sürecinin sosyal ve siyasal hatlarına da çalış- mamızda yer verilmiştir.